Lengua Guarani

Lengua Guarani
Ára Pyahu

viernes, 30 de enero de 2015

MANO

MANO
Ohai: David Galeano Olivera
I
Mávatepa nde... mano
Rejúva ko yvy apére
Regueraha tekove
Ha emyenyhê tesaýgui
Yvypóra rogamimi.
Ndehegui ojekyhyje
Avave nandepotái.
Hetajey reĝuahê
Avave nerenoi'ŷre,
Peteî tesapirîme
Nepopa'â tapicháre
Embopaha hekove.
Ndéve ndoúi, ndohói
Mávape reraha
Túva térâpa sy
Mitâ térâ kakuaa
Iñaña térâ iñaña'ŷva
Hesâiva térâ hasýva,
Opavave peteîcha
Ndéve naiñambuéi.
Rehupíntema ndepýri
Ha reguéma heseve.
Opa umi reikohague rupi
Nde pyporépe eheja
Tasê ha py'arasy,
Tyre'ŷ ha ñembyasy,
Py'atytýi, tovasy,
Kyhyje ha ñeko'ôi,
Jeikovese'ŷ ha tarova.
Mávatepa nde, mano
Rejúva ko yvy apére
Regueraha tekove
Ha emyenyhê tesaýgui
Yvypóra rogamimi.
  

II
Hetáma añeporandu
Mba’étepa ñemano
Avei aikuaase
Mba’érepa ñamano.
Py'amongeta rire
Jejégui cherenyhê
Ha mbohovái ndajuhúi.
Mba’erâtepa jaju
Ko yvy ape ári jaiko
Ha pe iporâve jave
Chomano oñeñanduka
Ha ñaimo'â'ŷre oraha
Peteî ñande rehegua.
Mba’éretepa oî
Voive ojehekýiva
Ha mba'érepa ambue
Hi'areve yvoramíme.
Hetaitéma añeporandu
Ha ndajuhúi mbohovái.
Chemitâ guive ahendu
Tupâ ñandejaraha
Ha upehaguére ojapo
Ñandehegui ojaposéva.
Ha’éje pu’aka ruvicha
Ha’éje imbaretevéva
Ha’éje pe ojapopáva
Oîmíva ko arapýpe.
Ipópeje oguereko
Maymáva rekove sâ,
Upévare iporâve
Ichupe ñañakâity.
Anínte chupe jaheka
Naiporâi ñambopochy,
Ñandéngo ñaime ipoguýpe
Mba'evete ndaha'éi,
Ha'éniko tuvicha
Ha ñande hymbamimi,
Peteî ikuâ ñembopúpe
Ñande rekove ombogue,
Ha upévape omomba'apo
Hembijokuái ha'evéva
Chomanóme ojekuaáva
Ha péva niko pe oúva
Pya'e porâ omboajévo
Ñande Ru rembipota.
Hetáma añeporandu
Mba’étepa ñemano
Avei aikuaase
Mba’érepa ñamano.
Py'amongeta rire
Jejégui cherenyhê
Ha mbohovái ndajuhúi.

III
Nderérajepe ivai
Avavépe ndo'aporâi.
Jepe pe ipy'aguasúva
Ndehegui okyhyje
Oîrô omanoramóva
Ha nderehe imandu'árô
Pya'etemi ojovasa
Hete pirîmba opyta.
Upévare hetave
Téra ambuénte oipuru
Nderehe imandu'ávo,
Heta jey osê he'i
Ñandereja”, “ojehekýi”,
Opoti”, “okali'u”,
Upéicha avei oje'e
Oĝuahê ilíño ru'âme”,
Ipypytesa'yjúma”,
Oñehundí”, “Osapymíma”,
Ñanderehe itenondéma”
Ha “Ikupy ombojoja”.
Ko'â téra ojepuru
Oîgui ogueroviáva
Nderéra tee oje'érô
Rejuha egueraha
Upe nerenoiva'ekuépe.

IV
Jepémo ndajaipotái
Opavavépe oĝuahê
Pe mba'e ijetu'uetéva
Ñane â ojehekýivo
Oho haĝua apyra'ŷme.
Che jarýi he'ími chéve
Eñeha'âke akói
Emopotî nde rape
Mba'e porâ ejapo
Ha áĝa resapymívo
Rehóvo Tupâ rendápe
Tandereja hendive”.
Ha che, sapy'areírô,
Ndapytái tapykuépe
Chupe añe'êrendúvo
Che raperâ ajapo.
Amo hapópe iporâ
Ñamoinge ñane akâme
Ko yvy ári jeiko
Ndaha'éi teko paha.
Jeko kóva riregua
Ha'e upe iporâvéva
Upépe ae jajuhúta
Ñande yvy teerâ
Henyhêva tesakâgui,
Py'aguapy ha vy'águi.
Rei ñañembotavýta
Jepémo ndajaipotái
Opavavépe oĝuahê
Pe mba'e ijetu'uetéva
Ñane â ojehekýivo
Oho haĝua apyra'ŷme.

ooo000ooo


Leer LA MUERTE EN LA CULTURA POPULAR PARAGUAYA, en (http://cafehistoria.ning.com/profiles/blogs/2-de-noviembre-la-muert...)