KÁSO ÑEMOMBE’U
MBORIAHU RYĜUATÂ KÁSO
Ohai: David Galeano Olivera
Leer original (hacer clic) en (http://lenguaguarani.blogspot.com/2013/01/kaso-nemombeu-mboriahu-ryguata-kaso.html)
Opaichagua káso niko oĩ. Sapy’ánte
ndajagueroviaséi umi mba’e ojehúva; áġakatu, ojehuha, ojehu. Péicha jave
chemandu’a karai Hilario ha hogayguakuéra rehe. Ha’ekuéra niko
oikova’ekue, ñepyrũrãme, Itakyrýpe. Upépe omba’apo hikuái ikokuépe.
Mandyju ha manduvi niko umi mba’e oñemitỹkakuaavéva, ohepyme’ẽ haġua.
Avei, tembi’urã oñemitỹ: mandi’o, avati ha ambue kóga ha yvamimi.
Oiko porã hikuái, imboriahu ryġuatã.
Hilario ha hembireko ña Carmen omongakuaa irundy mitã kyrakyra, mokõi
kuimba’e ha’e... mokõi kuña. Irundyve oikejepékuri Itakyry mbo’ehaópe.
Imarangatu hikuái, upevakuére ojehayhuetereivoi upe tava’ípe.
Jepérõ upéicha ha jaikuaaháicha,
opaichagua niko ñaime yvy ape ári: tekove marangatu ha avei tekove ñaña.
Nimbora’e upeichaiténte avei Itakyrýpe. Heta tapicha ohayhu añete
Hilario ha hogayguakuérape ha’e... oira’e avei ohayhu’ỹva ichupekuéra.
Péicha ndaje, peteĩ ko’ẽ, ojuhu
hikuái juky iñasãiva hóga jerere. Osẽ ha ohohápente, hóga jerére, juky
mante ojuhu. Oñemondýivoi ha’ekuéra, oñembo’e avei ha upéi ohypýi
ykaraipyrépe. Ña Carmen oitypeíkuri ha ombyatypa peteĩ vosápe, ha’e...
ka’arupytũ rupi oñotỹkuri iména ndive kuarahy reike gotyo.
Upeichavérõ jepe, upe ára guive
nosẽporãvéi mba’eve chupekuéra. Ña Carmen jeko oúkuri hasykatuetévoi.
Hilario katu ojuhúkuri irundy hymba vaka oñekarãi ha huguypáva, upéi
omanombáva’ekue ichugui. Ha’e oñangareko aja hembireko ha umi hymba
vakáre, ysokuéra oñemohyġuatãkuri imandyjutýpe. Upeichaite jekoraka’e
ojehúkuri.
Vaípeko ojehecha hikuái.
Iñambuepaite hekovekuéra. Peteĩ pohãnohára chae he’ikuri chupekuéra:
“Mba’e vai niko ojejapo penderehe. Ndaha’éi vyrorei. Che
ndachepu’akamo’ãi hese. Pehayhúramo pende rekove ha pene ñemoñare,
pehóva’erã ko’águi ha pya’e ave. Pepytáramo ko’ápe ikatu pemanomba;
pehóramo katu, ikatu peñakãrapu’ãjey”.
Pya’e jeko Hilario ha ipehẽnguekuéra
ojapyhýkuri ijaomimi ha oje’ói Itakyrýgui. Mombyryvoi oho upégui,
Karaguataýpe. Upépe ojogapo vaivai ha upéicha avei, heta ára ndaje
ohasa asy. Yvýpe hamba’e oke ha okaru. Hilario ha itaýra ypykue oikékuri
omba’apo peteĩ Mandyjutýpe. Mbeguekatúpe ojoguajeýkuri tupa, apyka,
mesa, umíva.
Upeichahárupi ndaje, peteĩ
ka’arupytũ, Hilario -ou rire imba’apohágui- oguapýkuri itapỹi rovái
okay’u hembireko ndive ha oñomongetaháguihina, hesaho hikuái peteĩ
karréta nandíre, ohasáva ohóvo ha jeko oġuahẽvo peteĩ mbokaja tuja
renondépe -namombyrýiva hogakuéragui- oguetékuri Hilario ha ña Carmen
resa renondégui.
“Mba’épiko péva”, he’íje hikuái
ojupe. Mokõive ndaje imandu’ákuri upérõ umi hogaykeregua ñe’ẽnguére.
Ha’ekuéra niko omombe’úmiva’erã Hilario ha ña Carmen-pe Karaguatay
iporaha ha’e… sapy’apy’a ojejuhuha upépe Pláta Yvyguy. Ñorairõ Guasu
rapekuevoi niko raka’e.
Ambue ka’arupytũ ojehujeýkuri upe
mba’e ha upeichaite avei mbohapy ára. Upépe ae niko Hilario oikũmby porã
ñepyrũ upe mba’e. “Oiméne niko kóva hína Pláta Yvyguy mba’e”,
he’íjekoraka’e hembirekópe ha ombojoapy: “ko’ẽramo jajo’óta”. Upe ára
irundyhápe Hilario ndohói omba’apo. Opytákuri ha hembireko ha ita’ýra
ypykue ndive ohókuri Mbokaja tuja oĩha meve. Ogueraha hikuái peteĩ
jo’oha ha oñepyrũ ojo’o. Pya’evoi ndaje ojuhu peteĩ karameġua’i.
Onohẽraka’e hikuái ha oipe’ávo ojuhu hyepypegua omimbipáva, nimbora’e
Pláta Yvyguy hína. Ovy’aiterei hikuái, jepérõ upéicha nomombe’úikuri
mavavetépe. Oguerokirĩnte hikuái.
Mbohapy ára rire jeko Hilario
osẽkuri ohopa heseve Brasil-pe ha upépe ohepyme’ẽkuri. Heta pirapire
ndaje oñeme’ẽkuri chupe. Upégui ou rire, ojoguákuri hogarã Paraguaýpe.
Ko’aġaite peve oiko ko’ápe. Ipirapire heta jepiveguáicha ha’e... kakuaa
omba’apo.
Añetetémbora’e upe he’iva’ekue
chupekuéra pohãnohára chae: “Pehóramo, ikatu peñakãrapu’ãjey”. Ha
añetehápe, upeichaite oiko hesekuéra. Mba’e vai rire, mba’e porã
manteva’erã, péicha niko oje’evavoíjepi.
No hay comentarios:
Publicar un comentario