Lengua Guarani

Lengua Guarani
Ára Pyahu

viernes, 7 de mayo de 2010

5 DE MAYO: AGUSTÍN PÍO BARRIOS MANGORE ARAMBOTY



AGUSTÍN PÍO BARRIOS MANGORE
Leer original (hacer clic) en: http://groups.google.com.py/group/guarani-nee/web/5-de-mayo-agustn-po-barrios-aramboty

Agustín Pío Barrios, ojekuaáva "Nitsuga Mangoré”-pe, (heñóil 5 jasypópe ary 1885 táva San Juan Bautista de las Misiones-pe ha omano 7 jasypoapy ary 1944, péva San Salvador, El Salvador-pe) ha’e guitarrista clásico avei compositor paraguayo ijypykuéra Guarani.
Itúva argentino Doroteo Barrios, cónsul hetãmegua Misiones-pe ha isy Martina Ferreira, mbo’ehára mbo’ehao mitãkuñamegua Villa Florida-pe.
Ohupytývo 13 ary Agustín oike Orquesta Barrios-pe ha peteĩ ára 1898 jave omotenonde concierto omoaguĩva chupe mbo’ehára Gustavo Sosa Escalada rehe. Upéi ová Paraguaýpe oñemoarandúve haguã tekombo’e musica ha académica Colegio Nacional de la Capital-pe, orekohápe Instructor ramo Nicolás Pellegrini-pe.
Oñemoarandu rire Colegio Nacional, oñepyrũ ojapo concierto. Péicha 1908 ojekuaáma Paraguái pukukue, ojapógui presentación ijoyke’y, ñe’êpapára Francisco Martín Barrios ndive. Agustín ombopu mbaraka ha Francisco he’i ñe’ẽpoty.
Ary 1910 Barrios osẽ tetãgui oikuave’ẽ haguã presentación Corrientes-pe (Argentina), ha péva osẽ porãitereígui, ou oplanea arapokõindýpe concierto omoha’ãrõva 12 ary. Corrientes-gui ohasa Buenos Aires-pe ha upéi oho Uruguay gotyo ary 1912, Brasil, 1916, ha Chile-pe.
Oime ko periodo jave umi obra notable orekóva: La Catedral(1921), Estudios y Preludios, Madrigal, Allegro Sinfónico ha Las Abejas(1921). Péicha crítica internacional he’i hese ha’eha peteĩ concertista kakuaa ha ohenóiva kurundu mbarakápe.
Péicha Agustín Barrios ojejuhu Sâo Paulo, Brasil-pe. Ohasa rire 12 ary, Agustín ha ityvyra Francisco oujey Paraguái gotyo. Ou ojuhu guerra civil, jepénte omotenonde presentación opáichagua Paraguaýpe ha avei táva okaháre. Péicha musicólogo Juan Max Boettner imandu’a he’ívo: 'Che mandu’a hese amo ary 1922 rupi, jasy rendýpe San Bernardino pyharépe. Ha’e imbarakapu ipajévape ore mbojuruhe’ẽ. Ikyvy he’i ñe’ẽpoty "Ohenúvo Beethoven rembiapo" ha ombyatýva purahéi ipypukúva “Claro de luna" ha’e omohendáva ijeheguiete.
Jasyteĩme 1925 ojapo penúltima presentación Paraguáipe, Plaza Uruguaya-pe, ko’ápe ha’e oipytyvõ omopu’ã haguã peteĩ escenario ha ogueru apyka omohendávo. Upérõ opresenta hembiapo El Bohemio. Péva 25 jasypokôime ary 1925 oho ha ndouvéi hetã Paraguáipe.
Ary 1929 oñepyrû gira heta táva guasu orekóva Brasil-pe, upépe carnaval ary oñemotenondévape ojuhu -oimérõ Río de Janeiro-pe- hembirekorã Gloria oimoirũva ichupe ipaha peve. Ijapytépe 1932 ha 1934, Barrios oñepresenta Venezuela, Trinidad Panamá, El Salvador, Colombia, Costa Rica, México, Guatemala ha Honduras-pe.
Omohu’ãvo 1932 oñepresenta Europa ha Estados Unidos-pe, omoañeteraẽ 1934 jave oikuaávo Tomás Salomoni, embajador del Paraguay México-pe, ojapóva gestión oñepresenta haguã Belgica-pe, péva Conservatorio Real de Bruselas, setiembre 1934-pe. Péicha Bruselas-gui ohasa Paris, Berlín ha Madrid gotyo. Péicha investigación omotenondéva Lito Barrios, ojuhu Tomás Salomoni omoirũva’ekue mbo’ehaópe Agustín Barrios-pe oñemoarandúrô Colegio Nacional de la Capital-pe. Salomoni oipytyvõ Mangorépe ijehópe, ndaha’éi eximio artista-gui, sino ha’égui iñirũ mbo’ehaópe imitãrõguare.
14 jasypoapy ary 1932 oñepresentávo, Bahía, Brasi-pe; oñembohéra Nitsuga Mangoré, ha’éva Paganini mbarakápe ka’aguy Paraguái orekóvape, ko’ápe Nitsuga réra hína Agustín, ojehaíva ijypývo; ha Mangoré ou legendario tendota guaraní oñorãirõva’ekue conquista española jave; péicha ko téra oipyhy oñepresentávo concierto-pe ha omondévo ao ijypykuéra omondeva’ekue Paraguáipe.
Osẽ porãiterei ko personaje "Mangore" heta tendáre ojekuaáva cacique ramo héra teépe. Péicha avei oñemoĩ omoherakuã mombe’upy omombe’úva reducciones jesuíticas-pe ojehekombo’ehague, ndaiporivéiva 1800 mboyve.
Barrios oime interesado ndaha’éi purahéipente, oñemoaguĩ filosofía, ñe’êpoty ha teología-re; péicha avei castellano ha Guarani ñe’ẽ, Paraguay mba’éva, ha avei oikuaa inglés, alemán ha francés.
Barrios oreko peteĩ carácter excéntrico ha ciclotímico, oje’eháicha. Oĩva hese ára oĩha ñembyasýpe nomohendáiva ha nombopúiva mbarakapu ha umi etapa oiméva kyre’ỹ ha vy’apópe oñembotývo ha ojepokuaavol tiempo orekóva. Ojekuaa ha oñemomba’e guasu avei ichupe ha’égui atleta ikatupyrýva.
Barrios oujey oĩ rire gira europea 1936 arýpe ha ojekuaauka Venezuela, Haití, Cuba, Costa Rica, Nicaragua, El Salvador, México ha Guatemala-pe. Araka’eve ndikatúi omoañete ikerayvoty ha’éva ombopu Estados Unidos-pe, péva oñembotovégui visa iñirũ Gloria-pe.
Oime jave México-pe ho’a hese pytũ (infarto) ha oreko paro respiratorio ha umi pohânohára oñemoñe’ẽ ichupe ani haguã ojepyapýve. Peteĩ iñagirũ oipepirũ ichupe oho haguã oiko Costa Rica-pe, omonéĩvo Presidente El Salvador, General Martínez, oñemohesãijeývo upe tetãme. Upéi oje-rekupera-jeývo ojeporavo mbo’ehára mbarakápe Conservatorio Nacional de Música-pe.
Péicha 7 jasypoapy ary 1944 jave oguahẽjey ichupe infarto ogueraháva ipytu ha omano orekóvo 59 ary. Pa’i omoirũva ichupe omano meve omombe’u Barrios he’íhague: "Ndakyhyjéi ahasava’ekuégui pero ndaikuái ahasápa ko misterio pyhare orekóva". Hetekue oñeñotỹ Cementerio de Los Ilustres-pe orekóva San Salvador retã.


REHENDUSÉRÔ “DANZA PARAGUAYA” HA’ÉVA AGUSTÍN BARRIOS MBA’E, EHESAKUTU KO’ÁPE:
http://www.youtube.com/watch?v=Suf_5Biyxfc

No hay comentarios: