RUBÉN ROLANDI - KÁSO ÑEMOMBE'U

RUBÉN ROLANDI
Leer original (hacer clic) en: http://groups.google.com.py/group/guarani-nee/web/rubn-rolandi---kso-emombeu

Rubén Victoriano Rolandi Aguilar heñoiva’ekue Táva Kykyo (Paraguari), ñane retâme; ary 1955-pe. Imitâ ha imitârusúpe oikundaha heta henda rupi, peichahápe oikojepe Chákope ha upevakuére oikuaa porâ umi ñande jepokuaa, jerovia ha mba’e’apokuéra.
Tataypýpe, Ijarýi omombe’úmiva’erâ chupe opaichagua káso: póra, pombéro, pláta yvyguy, mymba ha ka’avokueraguigua. Upéi, are rire, okakuaapávo, Rubén imandu’a umíva umi kásore ha oñemomandu’ávo ijarýire ha’e oñepyrû umi ñemombe’u ha upekuévo oha’â ijarýi ñe’ê reko. Péicha oiko Rubén Rolándi-gui peteî kaso mombe’uha.
1980 guive 1990 peve ojapo heta atyguasu ohenduka haĝua umi káso ijarýi omombe’uva’ekue ichupe ha umi ha’e ombyatyva’ekue oikoha rupi. Upéi katu oike Vy’aguasu “Mandu’arâ”-me ha upépe opavavénte ohecharamo ha omombe’guasu Rubén Rolandi-pe ha ikáso ñemombe’u.
1986 guive oike ha omba’apo ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANIme. Upépe -heta ary- omyasâi hembikuaa opa henda rupi, umíva apytépe oî tembiapo hérava “La semana de los Káso Ñemombe’u”. Oime avei ambue tembiapo guasu oñemotenondeva’ekue Diario Popular ndive, hérava “Viernes de Káso Ñemombe’u” ha oĝuahê’akue heta távape: San Lorenzo, Fernando de la Mora, Lambare, Ñemby, Luque, Aregua, Kapi’atâ, Villeta, Pirivevúi ha Villa Hayes. Hendive oike upe tembiapópe ambue káso mombeuha katupyry, péicha: Miguelángel Meza, Pablino Gómez Vera, Porfiria Orrego Invernizzi, Roque Jacinto Lovera ha Máximo Zarza Mendoza.
1988 guive 1990 peve -oñandúvo pe ñande reko ha ñane ñe’ê osyryha huguýre- ouva’ekue oñemoarandu Instituto Superior de Lenguas-UNA-pe ha oiko ichugui Guarani Ñe’ê Mbo’ekuaahára (Licenciado en Lengua Guarani).
Ohai mokôi aranduka omohendahápe umi káso ha’e ombyatyva’ekue. Pe iñaranduka ypykue héra “Kásos: ahendu, ahai”, ha ambuéva katu héra Opáicha oñemombe’u ha Rubén Rolandi péicha ombyaty”.

RUBÉN ROLANDI KÁSO ÑEMOMBE’U - HAIPYRE
PINDO JERO’A
Ohai: Rubén Rolandi.
Leer original (hacer clic) en VIKIPETÂ: http://gn.wikipedia.org/wiki/K%C3%A1so_%C3%91emombe'u#PINDO_JERO.E2.80.99A

Oundajekohína Tupãsy ha Hose moõingombo, hetáma oiko hikuéi, Tupãsy hyeguasuetéma, imembypotaitémavoikatu. Ha otopásapy’a hikuéi yvyramáta neporãva tape yképe ha upémarõ opyta upéa guýpe jekoraka’e.
Hose ndaikatúi ohupyty hogue ojapo hagua Tupãsýme hogarãmi. Upémarõjeko oñesũ yvyraguýpe ha ipy’aitéguie ojerure Ñandejárape ohupytymi hagua yvyra rogue. Upéinte ñandeko ojero’a yvyra, ha’eñorei. Upépe Hose oipyhy oipe’a heta porã hogue, ha ojapo hogakuerarãmi. Ha upéa upe yvyra rogueguýpe ogueruva’ekue Tupãsy imemby. Ha upeicharupikohína ko’agaite peve opyta Pindo ojero’a...
... ha upépe opa.

PIRIRÍTA HA PYKASU
Ohai: Rubén Rolandi
Oikondajekoraka’e mokõi guyra etereíma ojuayhúva, ndaipóri ha’ekueraichagua, amoite, amoite, mombyry.
Upéindaje peteĩ ára oñomongeta hikuéi hina, ha’e ou amóingo Ñandejára ikalvario rehe. Upépe osẽ he’i peteĩa guyra: "Tekotevẽma jaha, namo ou Ñandejára". Ombohovái chupe iñirũ: "Ma'erãiko jajapuráta térã jakyhyjéta ko karai tuja, ky'a, rendyvavukúgui, ha upéi ave che chechúko, añakãkarãiraẽmanteva'erã aku'e hagua". Ha opyta, iñirũ katu ohopa hese.
Upe guyra oiporiahuvereko'akue Ñandejárape ha osẽ oho, ha'ehína Pykasu, ha upéicha rupi hague porã vera asy; ha upe opytáva'ekue oñakãkarãiraẽ ha'ehína Piriríta, ha opyta ága peve akã chara...
... ha upépe opa.

AKA'ÁI (ACAHAY)
Ohai Rubén Rolandi
Oĩva'ekue peteĩ indiomi ra'ãnga vaicháko, ha ohechuka ijyvápe peteĩ lado, ha "acahay" he'i ipyti'áre, ohechaukájeko itaju (riqueza, oro) renda. Oúva la gente, ha oho yvyty gotyo, ohechukaha gotyo ta'ãngami, ha maymávapente ombotavy.
Upéinte peteĩ árape, ou peteĩ kuimba'e, ha he'i upe ta'ãngamíme: "Etimádo, aréma reiko ndejapu. Águi aikuaaukáta ndée "aca hay", ha omopẽ hese peteĩ garróte. Ojeka upe ta'ãngami ha henyhẽte ipype itaju (oro, riqueza); ha upeicharupikohína upéa upe tenda ojekuaa Acaháype...
...ha upépe opa.

TŨNGY (PYCHÃICHI)
Ohai Rubén Rolandi
Oĩjekoraka'e peteĩ Rey ha oguereko itajýra peteĩ iporãitereíva. Kuñataĩ neporãva, la Princesa; ha upe kuñataĩ araka'eve ndopukávai. Heñói guie ha'e ndopukái, ndoikuaái ha'e mba'épa puka. Oñe'ẽva chupe itúa, ha ha'e ndopukái; ha upéa oikuaaseterei Karai Rey mba'érepa, mba'eicharupípa itajýra Princesa ndopukái. Upéinte peteĩ árape, ou peteĩ Tũngy mombyrýgui, moõingo nimbo, oikóva mba'apo reka, ha og̃uahẽsapy'a Karai Rey rógape, ha he'i ichupe ndoguerekóipa imba'aporãmi; ha upépe he'i chupe Karai Rey: "Aguereko peteĩ che rajy ndopukáia ha rembopukáramo chée, ame'ẽta ndée hetaiterei itaju (oro), amboja'óta mbytérupivoi itaju aguerekóa ha ame'ẽta ndée”, ha oñanímakatu Tũngy ombopukávo la Princesa-pe.
Upéingo Tũngy peteĩ pyharevete osẽ, oho, oike peteĩ ka'aguy ndevaívape. Oñepyrũ ojapo jepe'a, oity ha oity yvyramáta. Sapy'aitéramo g̃ uarã hetaitereíma ojapo jepe'a. Jepe'a neporãva ojapo. Upéikatu ogueru jejepe'aita ojapo'akue. Ombyatypa peteĩ yvytýpe (cerro), oĩa Karai Rey róga renondépe, ipilón jepe'aita upe yvytýpe. Ombyapu'a asy Tũngy umi jepe'a ha ojupi hi'ári, yvatete oĩ Tũngy hína. Oñemongu'engu'e jepe'a ári, ha osyryry ou upe yvyty apére. Pururúpe ojogueru hikuéi Tũngy ha jepe'aita iguýpe.
Ha upéango ohendu Princesa, ikoty guie, oikuaaseterei mba'épa upe oikóa, mba'épa upe hyapuvaipáa yvyty gotyo, ha osẽ okápe oma'ẽ yvyty gotyo, ha ohecha mba'e kakuaa guasu ojeréva oúvohina, ha Tũngy katu hi'ári amo yvatete, ha upéa ombohoryeterei Princesape, ha oñepyrũ opuka, opuka, ohecha guie opuka og̃uahẽ meve hóga renondépe. Hetaiterei ombopuka Princesape upe mba'e. Upéango oikuaa Karai Rey, itajýra opukahague; ha ovy'aiterei ha omboja'o mbyte rupi itaju oguerekóa ha ome'ẽ Tũngýpe...
... ha upépe opa.

RUBÉN ROLANDI KÁSO ÑEMOMBE’U

REHENDUSÉRÔ RUBÉN ROLANDI-PE OKASEA JAVE, EHESAKUTU KO’ÁPE:
1. Haimete Ajekapa: http://www.youtube.com/watch?v=Q2LxfRCBcjs
2. Mundo ñeforma: http://www.youtube.com/watch?v=965d5hIUujg