Lengua Guarani

Lengua Guarani
Ára Pyahu

sábado, 21 de marzo de 2015

21 DE MARZO: OTOÑO - ARAROGUEKÚI

21 DE MARZO: INICIO DEL OTOÑO
ARAROGUEKÚI ÑEPYRÛ – INICIO DEL OTOÑO
       Ko árape -21 jasyapy- oñepyrû ARAROGUEKÚI, ha'éva arajere oguerúva hendive, heta mba'e apytépe, yvyrakuéra roguekúi, yvytu ro'ysâ ha avei amandayvi. Opa umi mba'ére tekovekuéra -mitâ ha kakuaáva- opytave itapŷime, oñondivepa. Ñaimo'â ku mborayhu imbaretevéva ijapytepekuéra. Ka'aru pytû jave oñembyatypa tata jerére oisyryku haĝua ka'ay he'ê ha omombe'u haĝua umi mba'e ojehuramóva térâ ymave oikova'ekue ha avei omombe'u haĝua opaichagua káso póra, pombéro, pláta yvyguy, jasy jatere, luisô umíva rehegua.


       En esta fecha -21 de marzo- se inicia el OTOÑO, que es la estación que trae consigo, entre otras cosas, la caída de las hojas de las plantas, viento frío y lloviznas. Por esa razón las personas -niños y adultos- permanecen más tiempo en sus hogares, juntos. Pareciera que el amor se fortalece entre ellos. Al oscurecer se reunen alrededor del fuego para sorber el mate dulce y para conversar sobre los acontecimientos recientes o acerca de aquellos que ocurrieron hace mucho tiempo y también para narrar toda clase de cuentos sobre el póra, el pombéro, pláta yvyguy, el jasy jatere y el luisón.
TOVIRU REKOVE
Ohai: Ida Talavera
I
Yvyra rogue piru
Ndereraháva yvytu
Yma nemitâ aja
Iporâ pe nde roky
Nde pire rovy asy
Omomimbi ysapy
Oúrô yvytu kangy
Nde rovápe, neretû
Neporâ, nerendypu
Revava, rejeroky
II
Ha upéi katu mbeguemi
Oĝuahê ára paha
Nde rekovépe ĝuarâ
Ndepiru ha upéi re'a
Ha yvytu ndereraha
Ha upe rire rehendu
Nerenoimaha nde sy
III
Ama pytu ndejopy
Yvýre neakuruchî
Ho'a nderehe pytû
Vokóike tenonderâ
Yvyguýpe ndetuju
Yvy guive rejupi
Yvyra rakâ jyváre
Ha hu'âme remimbi
Overa ha hendypa
Nde rova pytâ asy
Hu'âitépe ndepoty
Ha nde ári ojeroky
Panambi morotîmi

ooo000ooo

(Del Libro “Mbo'ehao Arapapaha Guarani ha España Ñe'ême – Calendario Escolar Bilingue” de David Galeano Olivera y Milciades Mateo Benítez Larrieur – Edisa –1988)

4 comentarios:

David soto dijo...

Gracias a este texto que me fue muy útil para unas tareas del colegio

Unknown dijo...

Iporâiterei tembiapokuéra avañe'ême gua...jahayhuke ára ha ára ñane ñe'ê

Unknown dijo...

Muy interesante e útil es justo ahora estoy copiando para mi trabajo de la facultad

Unknown dijo...

Piola me sirvió jeje