Lengua Guarani

Lengua Guarani
Ára Pyahu

sábado, 15 de octubre de 2011

ÑANE REMBI'U TEETE

ÑANE REMBI’U TEETE
Ohai: David Galeano Olivera
       Ko’ápe ambohysýita peême umi hi’upy ñane retâmegua, omombe’uhaguéicha chéve Karai Herminio Paniagua, Aguaity, Eusebio Ayala-ygua. Ko karai oumiva’erâ upe guive -amo 1988 rupi- ijatývo orendive ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANIme ha upeichahápe omombe’umiva’erâ heta mba’e ha’e oikuaaporâva ñane retâ ha Guarani reko rehegua.


KA’I KU’A
Kóva ojejapo haĝua oñemongu’iva’erâ avatiky angu’ápe ha oñemohe’êva’erâ, oñembyao avatipirépe, upéi oñeñapytî ha péicha ojepoi ytakúpe. Oñembopupu oñembojy haĝua ha osê iku’a po’i ha upeichakue héra ka’i ku’a

MBAIPY AVATIKY
Kóvape ĝuarâ ojejosova’erâ avatiky ha ñande pópente jaipe’a upe irorakuete ha upéva oñemohe’ê ha oñembokesu ha oikóma ichugui upe mbaipy avatiky.

TUJA RENDYVA
Kóva ojejapo haĝua ojejosova’erâ mbokaja ku’i mandi’o mimóire ha oñemohe’ê jukýpe. Opyta ha’ete ku tuja rendyva, morotî ha hûmimíva. Ikatu avei oñembichy. Tuja rendyva are ñanemohyĝuatâ.

CHAHÂ RAGUE
Kóvape ĝuarâ ojejoso so’o ku’i mimói ha oñembohavijuviju ha ojepoi ñandy akúpe ha oñemboryguasu rupi’a. Opyta, añetehápe, chahâ raguéicha.

ARARY
Kóvape katu oñembochyryry kure ro’o ha oñemoî pype aramirô ha ojepyvu ha oiko ichugui peteî tembi’u ndehéva.

KAVURE SILIU
Typyratýgui ojejapo másaicha ha oñemoî pype chicharô sévo. Oñemohe’ê jukyrýpe ha oñemboapu’amimi ha oñembojy ñaipyûme.

RORÂ TAĜE TÉRÂ RORA ATE’Ỹ
Oñemaimbe vai vai pe avati páilape ha ojejoso, ha oiko chugui upe rora taĝe.

KIVEVE
Avati ku’i. Oñemoî pype andai. Oñembokesu ha oñemohe’ê jukyrýpe ha ikatu avei asukápe térâ mokôivévape.

TYKUETÎ
So’o oñemomimoiva’erâ ha áĝa ndaipóriramo mba’eve ipype ĝuarâ, ojejoso avati ha péicha oñembogua porâ rire ojepoi pype ha oiko ichugui peteî tykuetî. Hykue morotî. Avati rykue.

MANDI’O PARA
Kóva ha’e pe mandi’o ko’êngue oñembichýva tatapỹi ári.

PIREKÁI
Mandi’o pýra oñekarâiva’erâ, ojepe’apava’erâ ichugui pe iky’akue. Ojejohéi ha oñemoî tanimbu guýpe ku imimoirôguáichante avei. Ojy, hu’û porâ, hykupa.

LOKRO AVATI RAGUE
Pe lókro-pe oñemoî so’o. Oñemomimói ha upéi oñenohêjey, ojejoso ha ojepoijey upe lókro-pe. Opyta avati raguéicha, hague, haguemimi. Hajupa, hajupa.

CHATÁKA
So’o piru oñembojapajereijeréi upe tata ári, upéi oñenohê’arâ ha ojejoso. Oñemoî chupe ñandy. Oñembochyryry. Oñembosevói ha oñembohykuemi. Peichaiténte. Ikatu avei oñemboryguasu rupi’a.

KYRYPE
Aramirô pyahu oñemokâ mboyve pe vatéape, ojekytyhaguégui, oñenohê’arâ peteî apu’a guasu porâ, ha upéi, upéa oñemoîva’erâ tatapỹi porâ ári. Ojýmarô pe iguýpe, oñembojere’arâ, ojepiropaite, upéi oñemboguapyjey tatapỹi ári. Upéva ha’ehína pe kyrype.

ARAPAHO
Ojejapo typyratýgui. Oñemoî chupe sevói, ñandy ha péicha oñemoî ñaipyûme térâ oimeraê mba’yrumíme; ha oñemoinge tatakuápe. Upépe ojy. Péva héra upéicharô arapaho.

REVÍRO
Árina ha ñandy tuichaporânte oñemoî ipype ha ojepyvu, ojepyvu mba’yrúpe ha ojekutukutu patulápe are porâ, péichape oiko ichugui peteî chicharô joguaha. Ndaha’éi imbaipýva. Ndaijajýi ave. Péicha ojy ha osê peteî tembi’u hetepasáva.

ooo000ooo




No hay comentarios: