Lengua Guarani

Lengua Guarani
Ára Pyahu

domingo, 30 de junio de 2019

SE REALIZÓ EL XXXIV SEMINARIO NACIONAL SOBRE ANÁLISIS DEL BILINGUISMO PARAGUAYO


REPÚBLICA DEL PARAGUAY
ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANI
GUARANI, MERCOSUR ÑE'Ê TEETE

SE REALIZÓ EL XXXIV SEMINARIO NACIONAL SOBRE ANÁLISIS DEL BILINGUISMO PARAGUAYO
       El domingo 30 de junio de 2019, de 7 a 15 horas, el ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANI realizó el XXXIV SEMINARIO NACIONAL SOBRE ANÁLISIS DEL BILINGUISMO PARAGUAYO, en la Sede Central del ATENEO, ubicada en FERNANDO DE LA MORA y se constituyó en un homenaje a los sobrevivientes “Héroes del Chaco” residentes en Fernando de la Mora y sus alrededores. Asimismo, se constituirá en homenaje póstumo a Pedro Ernesto Escurra Franco y Angel Antonio Gini Jara.


       Heta mbo'ehára ha mbo'ehararâ ijatýkuri Guarani Rógape omyesakâvo heta mba'e ñane retâ ñe'êkôi rehegua. Oî ouva'ekue San Pedro (San Estanislao), Cordillera (Arroyos y Esteros, Emboscada), Ka'asapa (Ka'asapa), Itapúa (Natalio, Edelira, María Auxiliadora), Paraguari (Paraguari, Karapegua, Mbujapey), Central (Fernando de la Mora, Lambare, Ñemby, Ypane, San Lorenzo, Luque, Limpio, Kapiata, J. Augusto Saldívar, Ypakarai) ha Asunción (Centro, Santísima Trinidad). Aguyjevete ATENEO rérape opavavépe oñembojáre itáva rérape ha omoîre ijati'y Guarani ha ñane retâ ñe'êkôi rayhupape.

       Este fue el programa desarrollado:
07:00 a 08:00 hs: Inscripciones – Entrega de Materiales
08:00 a 08:15 hs: Ñane Retâ Purahéi Guasu – Momaitei – Apopyrâ moñe'ê
08:15 a 09:15 hs: Primer Tema: “Guarani rekovesâ ñe'êkôi rekombo'épe – Educación bilingüe y el futuro del Guarani”. Expositor: Prof.Dr. Paublino Carlos Ferreira (Presidente de la Academia de Lengua Guarani).


09:15 a 09:45 hs: Receso - Pytu'u
09:45 a 10:30 hs: Segundo Tema: “El bilinguismo en los medios masivos de comunicación”. Expositor: Lic. Alcibiades Núñez Greco (Comunicador y empresario)


10:30 a 11:15 hs: Tercer Tema: “La traducción al Guarani del Libre Office y su antecedente, Mozilla Firefox Aguaratata”. Expositor: Prof.Mg. Alcides Javier Torres Gutt (Director de la Licenciatura en Informática de la Fac Politécnica UNA)


11:15 a 11:45 hs: Receso – Pytu'u
11:45 a 13:00 hs: Cuarto Tema: “La actualidad de la lengua Guarani – Guarani ñe'ê rembiasa ko'aĝagua”. Expositor: David Galeano Olivera (Director General del ATENEO DE LENGUA Y CULTURA GUARANI)


13:00 a 14:30 hs: Debate general acerca de los temas expuestos. Conclusiones.
14:30 a 15:00 hs: Mohu'â – Kuatia'atâ me'ê

       En conclusión, el seminario dijo un rotundo no al Test de Competencia Lingüística hecho por el MEC que "instala" un supuesto 3% de Guarani-hablantes y que se realizó a las apuradas. En contrapartida, los profesores de Guarani reclaman -como lo vienen haciendo desde 1999- la revisión y reorientación del enfoque de la enseñanza del Guarani (actualización de contenidos e incorporación de metodologías más activas, más lúdicas); asimismo, textos de calidad y sin errores ortográficos; también más capacitación a los docentes, y que se amplíe la carga horaria igualándola con la carga horaria del castellano. Son algunos de los aspectos enfatizados por los participantes del seminario. Urge que el Estado Paraguayo haga una mayor y decidida inversión a favor de la Lengua Guarani.

       Se destacó la mayor presencia del Guarani en los medios masivos de comunicación gracias a aquellos comunicadores más comprometidos con el fortalecimiento de la Lengua Guarani y por otra oarte, se destacó también la importante presencia del Guarani en internet, al contar con su versión propia de Wikipedia y del navegador Mozilla Firefox y del nuevo emprendimiento iniciado últimamente tendiente a la traducción del Libre Office al idioma Guarani.

Mbo'ehára Modesto Romero Cueto ohenduka hemiandu

1.- Ver Carlos Ferreira, en (https://www.youtube.com/watch?v=JHR38oyOr7A)
2.- Ver Alcibiades Núñez, en (https://www.youtube.com/watch?v=b8QOzfkfp7o)
3.- Ver Alcides Torres Gutt, en (https://www.youtube.com/watch?v=934Dj14OmGc)
4.- Ver Modesto Romero Cueto, en (https://www.youtube.com/watch?v=E7dbQrdGBDg)
5.- Ver David Galeano Olivera, en (https://www.youtube.com/watch?v=Jd7uoQNUmag)
 

ooo000ooo



Ver TRADICIÓN Y CULTURA, en (https://www.youtube.com/watch?v=i-BzlVZWQ70)



miércoles, 26 de junio de 2019

OÑEMBOCHAKEJEÝMA GUARANÍME


OÑEMBOCHAKEJEÝMA GUARANÍME
Ohai: David Galeano Olivera
I
Ndaiporivoínte
Ko yvy apére
Mba'e tuichavéva
Ha iporâvéva
Guarani ñe'êgui
He'ê asyetéva
Ndaijojahái
Itaju mimbícha
Overa, ojajái
Ha jepémo upéicha
Oî gueteri
Tapicha ñaña
Tapicha tavy
Añamembyete
Osêva hapépe
Ojeity hi'ari
Jahechápa upéicha
Ojuvy, ojuka


II
Ajéiko ivai
Jajuhu jave
Moñaita aty
Ñemiháme oîva
Ha omboguatáva
Guarani mboyke,
Guarani mano.
Py'ŷi jahamívo
Omopysângáva
Ñane Avañe'ê
Cháke Guarani
Osê osapukái
Omondýi haĝua
Guarani ñe'ême
Umívango hína
Ijuru okápe
Ohayhugua'úva
Ñane Avañe'ême
Ha ijatukupéguio
Oikutukutúva
Jahechápa péicha
Ikangy ohóvo
Ha peteî ára
Omano asy

III
 mba'e ojehúvo
Añeporandu
Árapa oĝuahêta
Opaitetahápe
Cháke vaiete
Omomirîséva
Guaraní ñe'ême
Hetaitémango
Ohasa asy
Oñemoñesu
Ha oñeñotŷse
Ñe'ê porâite
Ha he'ê asýva.
Ñemondýi pa'ûme
Hekove ohasa.
Pejejokomína,
Anivéna péicha
Pejahéi hese
Pepoi chugui
Toveve yvytúndi
Taisâso añete

IV
Chénte aipota
Oĝuahê pya'e
Ára pyahumi
Ikatutahápe
Oñondivepa
Ñasê, ñamosê
Umi añamembýpe
Toho añaretâme
Ha tochyryry
Ha ñande ko'ápe
Vy'a ha torýpe
Jahupi yvate
Guarani ñe'ê
Ñame'ê chupe
Henda teete
Ha ñamochichî
Ñane Avañe'ême.

(Dedicado a los trasnochados que intentan destruir al Idioma Guarani)

ooo000ooo





domingo, 23 de junio de 2019

SAN JUAN - HUÂ MARANGATU


SAN JUAN – HUÂ MARANGATU
Ohai: David Galeano Olivera
I
Péinango oĝuahê
Ára guasuete
Ñamomorâháme
San Juan arete
Ha opaite henda rupi
Ko ñane retâme
Aty tuichaicha
Jahecháta oiko
Ha vy'a, torýpe
Umi rupi jaháta
Javy'a haĝua
Oñondivepa
 

II
Kakuaa, mitâ
Ha opavavetéva
Ñasêta jaha
Vy'aguasuhápe
Jajuhutahápe
Ñembosaráita
Karréra vosa,
Páila jeheréi,
Pelóta tata,
Guata tata ári,
Kambuchi joka
Hetave apytépe
Ombohetia'éta
Ñande rekove

III
Upéicha avei
Jajuhukuaáta
Tembi'u hete
Hyakuâ asýva
Mbeju ha chipa,
Pajagua mascada,
Pastel mandi'o,
Chipa kavure
Chicharô trenzado
Ha ambue mba'e
Ndehepajepéva

IV
Korapy guasúpe
Jahecháta oî
Heta tapicha
Omoñepyrûva
Aipo pericón
Ha upeichahágui
Oñe'êreitýva
Ijykereguápe
Ha amo ipahápe
Peteî he'íta
Topa pericón
Ha toñepyrù
Polka kyre'ŷ”
Péicha jahasa
Oñondivepa
Vy'a guasuete
Ijojaha'ŷva
San Juan aratépe

ooo000ooo


ooo000ooo



Ver SAN JUAN EN TERERE JERE, en (https://www.youtube.com/watch?v=Z93BO3VTvKg&t=7s)