Lengua Guarani

Lengua Guarani
Ára Pyahu

miércoles, 1 de febrero de 2012

2 DE FEBRERO: KAPIATA CUMPLE 372 AÑOS



TÁVA KAPIATA – CIUDAD DE KAPIATA
Ohai: David Galeano Olivera

2 DE FEBRERO: KAPIATA CUMPLE 372 AÑOS
Leer original (hacer clic) en: http://cafehistoria.ning.com/profiles/blogs/2-de-febrero-kapiata-cumple-372-a-os
Leer también en: http://dgaleanolivera.wordpress.com/2-de-febrero-kapiata-cumple-372-anos/

La Ciudad de Kapiata fue fundada por el Gobernador Martín Ledesma de Balderrama en el año 1640, el día 2 de febrero, Día de la Virgen de la Candelaria; sin embargo, el Prof. Esteban Antonio Romero, historiador capiateño asegura que la ciudad fue fundada por Pedro Lugo de Navarro, ya que según dicho investigador, en esa época Don Pedro Lugo de Navarro era gobernador ya que Martín Ledesma de Balderrama en ese año se encontraba en España. De cualquier manera, Kapiata es una de las ciudades más antiguas del Paraguay. Táva Kapi’atâ niko omoheñoiva’ekue Sâmbyhyhára Martín Ledesma de Balderrama ary 1640-pe, ára 2 jasykôime, Tupâsy La Candelaria árape; upéicharô jepe, Mbo’ehára Esteban Antonio Romero, tembiasakuaahára kapi’atâygua, he’i ko táva omoheñoihague Pedro Lugo de Navarro, kóva ha’égui upérô sâmbyhyhára ha ndaje upe arýpe Martín Ledesma de Balderrama oîhaguére España-pe. Taha’eha’eháicha, Kapi’atâ niko oî umi ñane retâ táva itujavéva apytépe.

KAPI’ATÂ HE’ISÉVA (ACERCA DEL SIGNIFICADO DE KAPIATA)
La palabra Kapiata procede de las voces guarani “Kapi’i” que es una “paja” y “atâ” que significa “duro/a”; es decir, “Kapi’i’atâ” quiere decir o designa una “variedad de paja” que tiene la característica de ser “dura”; usada para la confección de las escobas, actividad artesanal característica de los capiateños. Ñe’ê Kapiata ou mokôi ñe’êgui: “kapi’i” ha “atâ”. Ja’eporâtarô, ñambohyapuva’erâ “Kapi’i’atâ”; ha’éva peteî ka’avo hetava’ekue ko táva oîhame ha ijere rupi avei ha ichugui ojejapo avei typycha ha’éva Kapi’atâygua rembiapo teete.

KAPI’ATÂ (KAPIATA)
El distrito de Kapiata se halla ubicado en el Departamento Central. Kapiata está dividida en un Centro Urbano con 11 barrios (San Roque, San Francisco, San Francisco, Virgen del Rosario, Aurora, Balneario, La Candelaria, Las Mercedes, Roberto L. Petit, Santo Domingo, San Blás y San Miguel) y 15 compañías (Naranjaty, Ka’aguy Kupe, Costa Salinares, San Juan Bautista, Jataity, Posta Yvykua, Posta Yvyraro, Rojas Cañada, Aldana Cañada, Laurelty, Toledo Cañada, Aldana Cañada, Urugua’y, Ykua Kora – Cerrito y Loma Barrero). Kapiata cuenta con una población de 250.000 habitantes. La superficie de la Ciudad es de 83 km2. Tiene límites con siete ciudades: Luque, Areguá, Itauguá, J. Augusto Saldívar, Ypané, Ñemby y San Lorenzo. Táva Kapi’atâ oî Tetâpehê Central-pe. Kapi’atâ oñemboja’o peteî Tavaitépe orekóva 11 Jeikoha (San Roque, San Francisco, San Francisco, Virgen del Rosario, Aurora, Balneario, La Candelaria, Las Mercedes, Roberto L. Petit, Santo Domingo, San Blás ha San Miguel) y 15 Tavapehê (Naranjaty, Ka’aguy Kupe, Costa Salinares, San Juan Bautista, Jataity, Posta Yvykua, Posta Yvyraro, Rojas Cañada, Aldana Cañada, Laurelty, Toledo Cañada, Aldana Cañada, Urugua’y, Ykua Kora – Cerrito ha Loma Barrero). Ko távape oiko 250.000 tekove. Kapi’atâ yvy ojepyso 83 km2. Kapi’atâ rembe’ýpe oî pokôi táva: Luque, Aregua, Itaugua, J. Augusto Saldívar, Ypane, Ñemby ha San Lorenzo.

KAPI’ATÂ TAVAO (MUNICIPALIDAD DE KAPIATA)
La Municipalidad de Kapiata está asentada en el Barrio San Roque sobre la ruta Mcal. Estigarribia y Mcal. López. Kapiata nace como ciudad el día 20 de mayo del año 1872 con la creación de la Primera Junta Municipal. Finalmente, en el año 1968 fue elevada a municipio y tuvo su primer intendente municipal. Kapi’atâ Tavao oñemohenda Jeikoha San Roque-pe, tape Mcal. Estigarribia ha Mcal. López ári, Km 20. Kapi’atâgui oiko táva ára 20 jasypa ary 1872-pe oñemoheñoirôguare Tavao Aty Peteîha. Ipahápe, ary 1968-pe ojehechakuaa ichupe tavaóramo ha upe guive oguereko táva motenondehára.

Los Intendentes Municipales fueron. Táva Motenondehára niko ko’âva:
Luís Alberto Rachit Fiandro (1968 – 1971)
Facundo Barreiro (1971 – 1989)
Timoteo González Galván (1989 – 1991)
Benita Jara Cañiza (1991 – 1996)
Bernardo Ramón Sosa Viveros (1996 – 2001)
Derlis Ariel Alejandro Osorio Nunes (2001 – 2006)
César Rivas (2006 – 2010)
Pedro Antonio Galeano Aquino (2010 – 2015)

Kapiata es también conocida como la Ciudad de los Mitos ya que alberga al Museo Mitológico Ramón Elías, quien fue su creador. Táva Kapiata avei ojekuaa Mombe’ugua’u Távaramo oîgui ipype Mombe’ugua’u Renda hérava Ramón Elías, ha’éva imopu’âhare.

KAPIATA, CHE TÁVA PORÂ
Ohai: David Galeano Olivera

Kapiata táva Guarani
Paraguay retâ yvy jeguapa
Péina anohê che korasô kuágui
Ñe’ê rorymi ndéve ĝuarâite

Ndéngo avei táva ypykue ko ñane retâme ha
Jepémo upéicha ku mitâra’ýicha nde rete kyrŷi
Ñaimo’âvoínte kuehe nereñóiva che táva porâ
Ha tory, vy’ápe reipykúi rehóvo mborayhu rape

Kapiata, ndéve ahopejora che ñe’ênguemi
Che ñe’â mbytégui otykytykýva ysapy ko’êicha,
Yvoty ryakuâme oñeñapytîva ha
guyraita ñe’êpurorýpe ndéve aropojáiva
Aipotágui akói netenondeve che táva guasu

Ajépa iporâ ne rembiasakue
Ha ndaijojahái mba’e porâita ndepype heñóiva
Tapicha arandu ha ikatupyrýva nembojeguapa
Umívako hína umi omba’apóva nembojeroviávo

Ahupi che po ha amomaitei Ñande Ru Guasúpe
Ome’êre chéve táva porâite che rendaĝuami
Ape che avy’a ha ahecharamo ko che rekoha
Akóinte ojajáiva ko yvága guýpe che táva porâ
Kapiata, táva ymaiteguare ha ko’áĝaguáva
Ndéve rohayhúgui… ndéve añakâity che táva porâ

Ver en Capiatá digital el programa de festejos de los 372 años (http://www.capiatadigital.com/notas-610-ah-capiate-os-honran-a-la-candelaria-y-festejan-372-a-os-de-fundaci-n.html)

Kapiata en Wikipedia en Guarani (http://gn.wikipedia.org/wiki/Kapi%27at%C3%A3)

Iglesia Virgen de la Candelaria (http://www.abc.com.py/nota/la-candelaria-de-capiata/)

Museo Mitológico Ramón Elías, en castellano (http://es.wikipedia.org/wiki/Museo_Mitol%C3%B3gico_Ram%C3%B3n_El%C3%ADas) y en Guarani (http://gn.wikipedia.org/wiki/Museo_Mitol%C3%B3gico_Ram%C3%B3n_El%C3%ADas)

Rudi Torga (http://www.portalguarani.com/obras_autores_detalles.php?id_obras=16310)

Dos ídolos Capiateños: Cariñito y Floripón (http://www.youtube.com/watch?v=Gbw5viahctk)

Carlos Lara Bareiro, en castellano (http://es.wikipedia.org/wiki/Carlos_Lara_Bareiro) y en Guarani (http://gn.wikipedia.org/wiki/Carlos_Lara_Bareiro)

Martín Leguizamón (http://www.mec.gov.py/cms/recursos/5992-en-1930-nace-en-capiata-el-cantante-y-compositor-martin-leguizamon)

Rubén Darío Céspedes – Tatajyva (http://www.portalguarani.com/autores_detalles.php?id=565)

Jenaro Morales (http://www.portalguarani.com/autores_detalles.php?id=197)

María Isabel Vera y los Soñadores del Alba: Táva Kapiata (http://www.youtube.com/watch?v=LHfcxCfjPMQ&feature=related)

Isidro Ranoni (http://www.paraguay.com/deportes/el-paraguayo-ranoni-campeon-supermediano-mundo-hispano-70084)

Ñoha’ânga Kapiata (http://cafehistoria.ning.com/profiles/blogs/nohaanga-kapiata)

No hay comentarios: