Lengua Guarani

Lengua Guarani
Ára Pyahu

jueves, 19 de marzo de 2020

UN CUENTITO SOBRE EL CORONAVIRUS, EN GUARANI

UN CUENTITO SOBRE EL CORONAVIRUS – KORONAVÍRU REHEGUA MOMBE'U'I
Ohai: David Galeano Olivera
       Cuentan que una niñita y un niñito, muy buenos y que siempre se portaron bien, le dijeron a su papá: “Papá, papá: ¿Porqué mamá nos dijo que no debemos salir a la calle?”. Oñemombe'u peteî mitâkuña'i ha peteî mitâ'i imarangatuetereíva ha akóinte hekoporâva, he'ihague itúvape: “Che ru, che ru: Mba'érepa ore sy he'íkuri oréve ndaikatuiha rosê okápe”.


       Y el papá les respondió: “Les dijo así, por que hay una enfermedad muy fea que se llama coronavirus, que nos puede enfermar a todos y para que no nos pase nada, todos debemos querdarnos en nuestras casas”. Ha itúva ombohovái chupekuéra: “Péichango he'i peême oîgui peteî mba'asy ndevaíva hérava koronavíru ha ikatúva ñanembohasy opavavetépe ha ani hag̃ua ojehu ñandéve mba'eve, japytáva'erâ ñande rógape”.

       La niñita entonces le dijo a su papá: “¿Y no hay un remedio para el coronavirus?”. Mitâkuña'i upémarô he'i itúvape: “Ha ndaipóripiko pohâ koronavírupe g̃uarâ”.

       Y el papá le contestó: “No, mi hijita linda, todavía no tiene remedio. Lo único que debemos hacer es cuidarnos bien”. Ha itúva ombohovái chupe: “Nahániri, che rajy'i porâite, ndoguerekói gueterei pohâ. Peteî mba'énte hemby ñandéve, ñañeñangarekoporâva'erâ”.

       Allí el niñito le preguntó: “Papá, y cómo debemos cuidarnos”. Upépe mitâ'i oporandu chupe: “Che ru, ha mba'épa jajapova'erâ ñañeñangareko hag̃ua”.

       Y él, que sabía muchas cosas, le respondió: “Atiendan bien: Debemos quedarnos en casa. Frecuentemente debemos lavarnos bien la mano con jabón y agua. No debemos tocarnos la cara, la boca y la nariz sin lavarnos bien las manos. Si algún amigo nos visita, no se acerquen a él, no le pasen la mano ni le besen, desde lejos nomás díganle ¡hola!”. Ha ha'e, oikuaáva hetaite mba'e, ombohovái chupe: “Pehenduporâke: japytava'erâ ñande rógape. Py'ỹi jajoheiporâva'erâ ñande po havô ha ýpe. Ndajapokoiva'erâ ñande rova, ñande juru ha ñane tî jajohéi porâ mboyve ñande po. Peteî ñane angirû oúrô ñande rógape, aníke peñemboja hese, aníke pembohasa chupe pende po, ani pehetû, mombyryguivénte peje chupe, mba'éichapa”.

       Y la niñita, que era muy linda y muy buena, le preguntó más: “Y qué más debemos saber, papá?”. Ha mitâkuña'i, iporâ ha imarangatuetéva, oporandu jey: “Ha mba'épa oî ambue mba'e tekotevêva jaikuaa, che ru”

       El papá le contestó: “Cuando van a toser o estornudar deben cubrirse la boca con el codo o usar un pañuelo descartable. Además, debemos limpiar frecuentemente la casa y los objetos que tocamos. No debemos comer usando los mismos cubiernos con los demás y el terere tampoco se debe tomar entre muchos. Y no deben acercarse a quien tiene fiebre, tos, falta de aire o dificultad para respirar”. Itúva ombohovái chupe: “Penderu'u térâ pene atîata jave pemo'âva'erâ pende juru pene jyvangápe térâ peipuru tî ao. Avei, py'ỹi ñamopotîva'erâ ñande róga ha umi mba'e japokóva. Ndaikatúi jakaru ha jaipuru ñane rembipuru ambuekuéra ndive ha terere avei ndaikatúi jaisyryku heta tapicha ndive. Ha napeñembojáiva'erâ upe iñakânundu, hu'u, ipytuhê asy térâ ijuku'áva rehe”.

       Los dos niñitos que eran muy inteligentes le preguntaron nuevamente a su papá: “¿Y ya hay enfermos de coronavirus en los hospitales?”. Mokôive mitâmi iñaranduetereíva oporandujey itúvape: “Ha oîmapiko hasykatúva koronavírugui tasyokuérape”.

       Y su papá les dijo: “Si, efectivamente, ya hay enfermos en los hospitales”. Ha itúva he'íkuri mokôivépe: “Héê, upeichaite, oîma hasykatúva tasyokuérape”.

       “Y a ellos quiénes los cuidan?. Se van a curar?”, consultaron a su papá. “Ha umívare máva oñangareko. Okuerátapa hikuái”, omba'eporandujey itúvape.

       Y él les respondió: “Allí están los medicos y las enfermeras que los cuidan y hacen todo lo posible por curarlos”. Ha ha'e ombohovái: “Upépe oî pohânohára ha hasykatuvarerekua oñangarekóva hesekuéra ha ojapóva ikatumíva guive omonguera hag̃ua chupekuéra”

       “¿Y los ellos tienen poderes para curarlos?”, insistieron los dos niñitos. “Ha'ekuérapa oguereko pu'aka oporomonguera hag̃ua”, ombojo'a umi mokôi mitâmi.

       Y su papá les dijo “Se dice que ellos tienen unas manos mágicas, que son las manos de Dios y ya ayudaron y curaron a mucha gente”. Ha itúva he'íkuri chupekuéra: “Oje'éngo ha'ekuéra ipokatuha ha ipo ndaje ha'e Tupâ pomimi”.


       Entonces, los niñitos dijeron: “Gracias papá” y contentos fueron a sus camas. Antes de dormir dijeron su oración pidiendo a Dios por la salud del Paraguay y luego se durmiron y soñaron con los angelitos. Upémarô, umi mitâmi he'íkuri: “Aguyje che ru” ha vy'apópe oho hikuái hupápe. Oke mboyve oñembo'êkuri Ñande Rúpe ha ojerure Paraguay rekove resâire ha upéi oke hikuéi ha iképe ohecha Ñande Ru rembijokuaimimíme.

       Ha upépe Opa. Fin

ooo000ooo

Ver CUENTITO – MOMBE'U'I, en (https://www.youtube.com/watch?v=rKg5FLAQSP0)





No hay comentarios: